Rabiës (hondsdolheid)

Voor een hond of kat de grens over mag, moet het dier worden ingeënt tegen rabiës. Hondsdolheid komt buiten onze landsgrenzen voor en een huisdier kan besmet raken door een beet van in het wild levende dieren. Als een hond besmet is, kan het agressief worden en via een beet of krab weer andere dieren of zelfs mensen besmetten. Vrijwel voor elk land geldt dat het dier minimaal 21 dagen voor grenspassage moet zijn ingeënt tegen rabiës. Bovendien mag het niet langer dan een drie jaar geleden zijn dat de enting is gegeven.

 

Besmetting

Hondsdolheid of rabiës is een ernstige aandoening die ontstaat door een infectie met het rabiësvirus dat meestal wordt overgedragen door een beet van een besmet dier (zoals honden, vossen, wasberen en vleermuizen). Hondsdolheid is uiterst gevaarlijk voor mens en dier en lijdt onbehandeld altijd tot de dood. Alle zoogdieren (inclusief de mens) kunnen besmet raken met het rabiësvirus. 

 

Het virus wordt dus verspreid via speeksel door bijten, likken en krabben en verplaatst zich via de zenuwbanen naar het ruggemerg en de hersenen. De lengte van de incubatietijd (2 weken tot meerdere maanden) hangt vooral af van de plaats van de beet en zal langer duren naarmate de beet verder van de hersenen plaatsvindt. Na de incubatietijd gaan de besmette dieren voornamelijk neurologische verschijnselen vertonen. 

 

Symptomen 

De verschijnselen van rabiës kunnen erg varieren en lang niet alle dieren vertonen het klassieke beeld van agressie en onrust. Symptomen die ook waargenomen kunnen worden zijn:

• koorts;
• algehele malaise;
• spiertrillingen;
• krampen;
• overdreven reacties op fel licht en harde geluiden;
• verlammingsverschijnselen;
• kwijlen;
• coma en dood. 

 

Diagnose

De diagnose wordt gesteld aan de hand van de geschiedenis van een beet van een dier of andere blootstelling zoals krabben of wonden. Om de diagnose te bevestigen moeten verschillende onderzoeken worden gedaan. Het virus kan worden gedetecteerd met behulp van serologisch onderzoek. Hierbij wordt het bloed bestudeerd om te bepalen of zich speciale eiwitten, zogeheten antistoffen (afweerstoffen), in het lichaam bevinden. Antistoffen worden door het afweersysteem aangemaakt als reactie op de aanwezigheid van antigenen (lichaamsvreemde stoffen/micro-organismen) in het lichaam. Ook een biopsie van de huid wordt gebruikt om de diagnose te bevestigen. 

 

Behandeling

Na het optreden van verschijnselen is behandeling niet meer mogelijk en zal het dier overlijden (of geëuthanaseerd worden). Bij een mogelijke besmetting met rabiës is het zaak zo snel mogelijk onderzoek te laten plegen om de diagnose te bevestigen of te ontkrachten. Mensen krijgen een serie vaccinaties tegen hondsdolheid en dat is effectief wanneer hiermee kort na de blootstelling mee wordt gestart. 

 

Preventie 

Honden en katten (maar ook andere zoogdieren) zijn goed te vaccineren tegen hondsdolheid. Dat heeft natuurlijk voornamelijk zin wanneer het huisdier naar een gebied gaat waar hondsdolheid voorkomt. Dieren die alleen in Nederland blijven lopen geen risico en dus is vaccinatie niet nodig. Wanneer een huisdier naar een ander land gaat is het een wettelijke verplichting om het dier in te enten tegen hondsdolheid. 

 

Waar komt rabiës voor?

Rabiës komt in grote delen van de wereld voor behalve in Nieuw-Zeeland, op Antarctica, in Japan en Oceanië (aantal eilanden in de Stille Oceaan). In Europa zijn veel landen vrij van klassieke hondsdolheid, waaronder Nederland. In Nederland is in het verleden bij vier mensen hondsdolheid vastgesteld, in 1962, 1996, 2008 en 2013 (drie keer een hondenbeet in het buitenland, één keer gekrabd door een vleermuis in Kenia). In west-Europa zijn tussen 2000 en 2005 negen gevallen van rabiës gemeld bij de mens. Wereldwijd kost hondsdolheid circa 70000 mensen jaarlijks het leven, waarvan 80% in Azië en Afrika.

In Nederland heeft men in 1988 een rabiësuitbraak gehad onder vossen die succesvol werd bestreden met een orale vaccinatiecampagne (lokaas met vaccin). In februari 2012 is bij een 8 weken oude pup uit Marokko rabiës vastgesteld wat het eerste geval was sinds 1991.